Au milieu de l’horreur,
Il est un moment
Où me vient l’envie
De m’extraire de la collectivité.
A cet instant précis, une voix s’élève en moi :
Comment renier ton origine
Quand les larmes sur la joue de ton garçon
Te remémorent la destruction
Du Temple ?
Quand la destruction de Gaza commence,
Je me retrouve à Guernica.
Cela n’a rien de métaphysique,
Ni de figuratif,
Non, j’y suis vraiment,
Comme un touriste,
Jeune papa avec son fils et sa mère,
Dans une vieille caravane
Une maison voyageuse plus terrestre
Que tous les pays du monde
En ce moment.
Au téléphone
Papa me rappelle
Le vers d’Abba Kovner :
« Guernica sur chaque colline ».
Ce vers, il l’a écrit
En mille neuf cent quarante-neuf
En réaction à la première Nakba.
Nous continuons notre route
— jusqu’au fin fond de l’Ouest
— Finistère
La fin des terres.
Dans la caravane close
Je m’adresse au mur oriental en ces mots :
« Écoute Israël, c’est en ton nom
Et en mon nom qu’on commet cela. »
Traduit du yiddish par Arnaud Bikard. Le poème a été publié à l'origine en yiddish le 26 janvier dans le journal new-yorkais Forverts.
Tal Hever-Chybowski est un écrivain et traducteur en yiddish et en hébreu, et rédacteur en chef de Mikan Ve'eylakh : Journal pour l'hébreu diasporique (Berlin & Paris).
Arnaud Bikard est maître de conférences à l’INALCO et auteur de l’ouvrage La Renaissance italienne dans les rues du Ghetto (Brepols, mars 2020).
חורבן עזה
טל חבֿר־כיבאָווסקי
אין מיטן גרויל
פֿאַראַן אַ רגע
ווען עס גלוסט זיך מיר
אַרויסצונעמען זיך פֿון כּלל.
פּונקט דעמאָלט רעדט אַ שטים אין מיר:
ווי קענסטו לייקענען דײַן שטאַם
אַז טרערן אויף דײַן ייִנגלס באַק
דערמאָנען דיר אין חורבן
בית־המיקדש?
ווען חורבן עזה הייבט זיך אָן
געפֿין איך זיך אין גערניקאַ.
ניט מעטאַפֿיזיש,
ניט פֿיגוראַטיוו,
נאָר דאָרטן ממש,
ווי אַ טוריסט,
אַ פֿרישער טאַטע מיט זײַן זון און מיט זײַן מאַמען
אין אַן אַלטן קאַראַוואַן,
אַ פֿאָרנדיקער היים וואָס איז מער ערד
פֿון אַלע לענדער אין דער וועלט
אין דעם מאָמענט.
אין טעלעפֿאָן
דערמאָנט מײַן טאַטע מיר
אין אַבא קאָוונערס שורה:
„גערניקא אויף יעדן בערגל“.
אָנגעשריבן האָט ער זי
אין נײַנצן הונדערט נײַן און פֿערציק
ווי אַן אָפּרוף אויף דער ערשטער נאַקבאַ.
מיר פֿאָרן ווײַטער
ביז סוף־מערבֿ —
פֿיניסטעראַ —
„סוף פֿון לאַנד“.
אין קאַראַוואַן אין דעם פֿאַרמאַכטן
רעד איך צו דער מיזרח־וואַנט
אַזוי צו זאָגן:
שמע ישׂראל, אין דײַן נאָמען
און אין מײַנעם טוט מען דאָס.